Nikt z nas nie chce myśleć o najgorszym, ale życie ma to do siebie, że czasem rzuca nam wyzwania, których się nie spodziewaliśmy. Warto być przygotowanym na wszelkie sytuacje, a jednym z kluczowych elementów tej gotowości jest coś tak powszechnego jak apteczka. Tak niepozorna rzecz staje się kluczowa w najmniej oczekiwanym i najmniej odpowiednim momencie. Jak zatem złożyć funkcjonalną i dobrze wyposażoną apteczkę? Czym powinniśmy się kierować przy wyborze zarówno jej wyposażenia jak i tego, gdzie i jak ją przechowujemy? Co jest najczęstszym błędem przy jej budowaniu?
Kompletowanie dobrej apteczki na własny użytek należy zacząć od kwestii tak podstawowej jak ocena naszych potrzeb. To oczywiste, że apteczka w domu rodziny z małymi dziećmi będzie inna niż ta w plecaku młodego podróżnika. Ale w pierwszej kolejności powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytanie: Jaki jest nasz zakres umiejętności pierwszej pomocy? UCZCIWA ocena naszych umiejętności nie bez powodu znalazła się na samym początku. Owszem, można kupić sobie największy plecak ratowniczy i pochwalić się swoją gotowością na każdą okazję w mediach społecznościowych. Tylko co to da w sytuacji, w której nie będziesz potrafić prawidłowo użyć jego wyposażenia. Zachęcamy więc do szczerego spojrzenia prawdzie w oczy i odpowiedzenia sobie samemu na pytanie: Co Ty wiesz o ratowaniu? Czy już zacząłeś zastanawiać się nad kursem pierwszej pomocy? Mamy cichą nadzieję, że tak! Na taki kurs, prowadzony z pasją, nastawiony na praktykę, powinien zapisać się każdy. Niestety z różnych przyczyn jest to nierealne. Zachęcamy jednak wszystkich do pogłębienia swojej wiedzy, czy to za sprawą podręczników pierwszej pomocy, czy jednej z dostępnych aplikacji na telefon, czy choćby filmów instruktażowych na YouTube omawiających podstawowe zagadnienia. Nawet najlepiej wyposażona apteczka będzie bezużyteczna, jeśli nie będziemy wiedzieć, co robić. Jeśli rozważamy zbudowanie apteczki domowej, zainwestujmy w podręcznik pierwszej pomocy; niech to właśnie on będzie pierwszym elementem, jaki się w niej znajdzie. Można znaleźć wiele wersji, te mniej lub bardziej obszerne. Ważne jest to, żebyśmy go przeczytali, a nie tylko wrzucili na dno plecaka czy pudełka. Gdy będziemy potrzebować tej wiedzy, nie będziemy mieli czasu na szukanie odpowiedniego rozdziału i wertowanie stron; to ma być nasze zabezpieczenie na wypadek, gdybyśmy w sytuacji stresowej zaczęli tracić pewność siebie, a nie moglibyśmy sprawdzić potrzebnych zagadnień w Internecie. Gdy zadbamy już o najważniejsze, o nasze umiejętności, przyjdzie pora na skompletowanie bazy naszej apteczki. Niezależnie od tego czy chcesz zabezpieczyć się na niezbędne minimum, czy każdą ewentualność, te akcesoria to absolutna podstawa:
Opatrunki i bandaże: To elementy najczęściej używane. Powinniśmy zadbać o różne rozmiary opatrunków, gazy, plastry, bandaże, bandaże elastyczne. Warto też zaopatrzyć się w bandaż gipsowy, który przyda się w przypadku złamania, oraz w opatrunki hydrożelowe.
Preparaty na oparzenia: Maść lub żel na oparzenia to must have w apteczce, zwłaszcza w domach z dziećmi. Mogą szybko złagodzić ból i pomóc w leczeniu oparzeń termicznych. Warto zadbać również o to, by mieć w domowej apteczce sodę oczyszczoną i kwas octowy lub borowy w przypadku oparzeń chemicznych.
Sterylna woda i sól fizjologiczna: Do płukania ran i oczu.
Antyseptyki: Czyli środki do odkażania ran, spreje, płyny czy chusteczki nawilżane spirytusem. Najlepiej zaopatrzyć się w różne ich rodzaje.
Środki wspomagające gojenie: Na przykład plastry w sprayu, żółty proszek, Altacet.
Leki przeciwbólowe: Paracetamol, ibuprofen i kwas acetylosalicylowy (popularna aspiryna) mogą pomóc w łagodzeniu bólu i gorączki. Należy być świadomym różnicy między tymi lekami i wiedzieć, który w danej sytuacji będzie najlepszy. Warto zaznaczyć, że tak pospolita aspiryna może pomóc osobie z zawałem serca. Pamiętaj, że wszystkie leki należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza lub instrukcjami na opakowaniu.
Środki przeciwhistaminowe: Zarówno w postaci doustnej, jak i do stosowania miejscowego. Przydatne na przykład po ukąszeniach owadów. W przypadku, gdy jeden z domowników jest alergikiem, być może będziesz potrzebować ampułkostrzykawki z adrenaliną.
Nożyczki, pęseta i rękawiczki jednorazowe: Te narzędzia przydadzą się do przycinania bandaży, usuwania drzazg czy ciała obcego. Rękawiczki nie tylko chronią przed zakażeniem, ale również zmniejszają naszą niechęć do dotknięcia czegoś, czego się brzydzimy, na przykład krwi.
Termometr: Aby kontrolować temperaturę ciała.
Latarka i baterie: Warto mieć możliwość oświetlenia sytuacji, szczególnie w nocy lub w przypadku awarii prądu.
Apteczka to jednak nie jedna uniwersalna lista, która pasuje do wszystkich. Każda rodzina i osoba może mieć swoje specyficzne potrzeby i sytuacje, na które jest bardziej narażona. Dlatego warto dostosować zawartość apteczki do swoich własnych okoliczności. Przeciętnie aktywny dorosły może potrzebować kilku plastrów w ciągu roku, przeciętnie aktywny sześciolatek najczęściej ma przynajmniej jeden plaster na sobie. Twój mąż lubi majsterkować w garażu, ale nigdy nie zakłada okularów ochronnych? Może dobrze przygotować się na pierwszą pomoc w przypadku opiłka metalu wbitego w oko? A może na odcięty palec przy pracy piłą. Oczywiście, takie rzeczy zdarzają się z naszej perspektywy bardzo rzadko, wystarczy jednak porozmawiać z kimś, kto pracuje w SOR lub jest ratownikiem medycznym, by zrozumieć, że to jeszcze ta spokojniejsza codzienność. Pobaw się więc w jasnowidza, rozejrzyj wokół siebie i zastanów się, na co warto się przygotować. Co może się wydarzyć z dużym prawdopodobieństwem, a co z mniejszym. Na jakie zdarzenia chcemy być przygotowani? W jakim miejscu i czasie? Czy potrzebuję apteczki tylko dla siebie, czy dla kilku osób? Czy wyposażenie powinno być dostosowane również do potrzeb dzieci? Na przykład:
Apteczka samochodowa: Należy podkreślić, że według polskiego prawa nie ma obowiązku posiadania apteczki w samochodzie, choć istnieje obowiązek udzielenia pierwszej pomocy ofiarom wypadku. Wśród osób zajmujących się zawodowo ratownictwem, powszechny jest pogląd, że apteczka samochodowa nie powinna zawierać w sobie niczego, czym można zrobić krzywdę. Niestety, najczęściej pierwszymi osobami na miejscu wypadku nie są ratownicy ani strażacy, ale osoby postronne, często nie mające pojęcia, co należy zrobić. Zdarza się też, że są pod wpływem alkoholu. Historie o niewłaściwym i szkodliwym, czasem wręcz niebezpiecznym dla życia, użyciu wyposażenia apteczki mrożą krew w żyłach. Warto więc zastosować się do tej zasady.
Dla rodziców z małymi dziećmi: W twojej apteczce warto mieć dodatkowe zapasy pieluch, chusteczek nawilżanych, maści na odparzenia i leków przeciwbólowych dla dzieci. Nawet jeśli twoje dziecko jest karmione tylko piersią, dobrze mieć w domu opakowanie odpowiedniego mleka modyfikowanego, zdarzają się bowiem sytuacje nieprzewidywalne, na przykład gdy matka trafia do szpitala.
Dla aktywnych: Jeśli jesteś aktywny fizycznie, twoja apteczka powinna być wyposażona w maść przeciwbólową na bóle mięśni, bandaże kompresyjne, kompresy chłodzące.
Dla osób z problemami zdrowotnymi: Jeśli ty lub ktoś z twojej rodziny ma konkretne problemy zdrowotne lub przewlekłe choroby, jak na przykład astma, to apteczka powinna zawierać zapas leków i narzędzia specjalnie dostosowane do tych potrzeb. Nigdy nie dopuszczajmy do sytuacji, w której zabraknie leku, który ma być przyjmowany ciągle.
Kolejnym etapem budowy dobrej apteczki jest rozszerzenie jej, tak by pomogła ci być gotowym na każdą sytuację, również tak ekstremalną, jak wybuch wojny lub klęska żywiołowa, oraz umożliwiła niesienie pomocy innym. W przypadku takich zdarzeń, apteczka może być kluczowym elementem przetrwania. Oto kilka rzeczy, które warto do niej dodać:
Staza: W ratownictwie medycznym i taktycznym, założenie stazy stosujemy w celu krótkotrwałego zatamowania intensywnego krwawienia żylnego oraz tętniczego, używamy jej tylko wtedy, gdy nie mamy możliwości zatamowania go inaczej.
Tabletki do uzdatniania wody: Człowiek może przeżyć trzy dni bez wody, jej uzdatnienie może okazać się niezbędne dla naszego przeżycia.
Zestaw do szycia ran: W prawdzie szycie ran nie należy do podstawowych umiejętności, warto jednak być przygotowanym, zarówno pod kątem wyposażenia, jak i naszej wiedzy.
Leki przeciwbakteryjne: W przypadku braku dostępu do opieki medycznej, leki przeciwbakteryjne są na wagę złota.
Koc termiczny: Może być przydatny do utrzymania ciepła w przypadku szoku, ewakuacji lub braku ogrzewania.
Dentystyczny zestaw opatrunkowy: Wypełnienia tymczasowe do samodzielnej aplikacji, coś w rodzaju opatrunku na złamany ząb.
Folia typu stretch: W sytuacjach ekstremalnych folia typu stretch lub folia spożywcza może chwilowo zastąpić bandaż, w dodatku stanowi lepszą barierę dla wody, brudu itp. Folii używa się też do zabezpieczania ran opatrunkowych.
Wyposażenie profesjonalne: Jeśli twoja wiedza z zakresu pierwszej pomocy i ratownictwa pozwala ci na dodanie bardziej profesjonalnego wyposażenia, warto wziąć to pod uwagę.
Wyposażenie apteczki to jedno, drugie to jej przechowywanie. Mamy ogromny wybór pojemników, toreb, plecaków, skrzynek. Postaraj się również dobrze przyłożyć do tego wyboru. Jeśli dość często wyjeżdżasz, może dobrze podzielić apteczkę na dwie części: jedną, która zawsze jest w domu, i drugą, mniejszą, gotową do spakowania w każdej chwili. A może wygodniej ci trzymać wszystko w szufladzie, i żaden pojemnik nie będzie ci potrzebny. Niezależnie od tego, co wybierzesz, postaraj się dobrze ją zorganizować. Wiele osób kupuje gotowe apteczki z wyposażeniem do samochodu, co jest bardzo dobrym rozwiązaniem na start. Problem w tym, że nie zaglądają nawet do środka, nie wiedzą, ani co tam jest, ani jak jest oznaczone i poukładane. Swoją apteczkę należy znać, wiedzieć, co i gdzie jest. Powinna być zorganizowana z myślą o naszych potrzebach, o tym, co musi być “pod ręką”, a co może być na dnie. Nie wolno też zapomnieć o jej regularnym przeglądzie i kontrolowaniu dat ważności leków.
Podsumowując, apteczka stanowi tylko jedno ogniwo w łańcuchu przygotowań do różnych sytuacji kryzysowych. Tworzenie kompleksowego planu, który uwzględnia wszystkie te elementy, pozwoli na lepszą ochronę siebie i swojej rodziny w razie nagłego zagrożenia. Pamiętajcie, że przygotowanie to inwestycja w bezpieczeństwo i spokój ducha. Oby nasze apteczki nigdy nam się nie przydały, ale niech będą gotowe.
Autor: Rudolf Topolski (Wilcza Paka)
